निपुण महाराष्ट्र अंतर्गत विद्यार्थ्यांसाठी उपक्रम

👉 “हवा”  (Air)

विषय: विज्ञान
इयत्ता: 4 थी
कालावधी: ४० मि.
पाठाचे नाव: हवा
घटक: हवेचे घटक, उपयोग, व वातावरणातील भूमिका

---

🎯 शैक्षणिक उद्दिष्टे

विद्यार्थी —

1. हवेचे महत्त्व ओळखतील.
2. हवेचे प्रमुख घटक सांगतील (ऑक्सिजन, नायट्रोजन, कार्बन डायऑक्साइड इ.).
3. हवेचे उपयोग समजावून सांगतील.
4. हवेचे आवरण (वातावरण) पृथ्वीभोवती आहे हे ओळखतील.

---

🧩 शिक्षण साधने

• चित्रे / फ्लॅशकार्ड्स
• फुगा, कागद, पंखा (हवेची जाणीव करण्यासाठी)
• YouTube व्हिडीओ 
• 
  
  
  
• 
  

---

🗣️ प्रवेश क्रिया

शिक्षक फुगा फुगवतो – प्रश्न विचारतो:
“फुगा कशामुळे फुगतो?”
→ विद्यार्थी: “हवेने.”

---

📘 मुख्य अध्यापन

1. हवेचे घटक – ऑक्सिजन, नायट्रोजन, कार्बन डायऑक्साइड, जलवाष्प, धूळकण.
2. हवेचे उपयोग – श्वसनासाठी, जळण्यासाठी, वस्तू हलवण्यासाठी, वारा निर्माणासाठी.
3. हवेचे आवरण (वातावरण) – पृथ्वीभोवती हवेचे मोठे आवरण असते, जे आपल्याला सूर्याच्या हानिकारक किरणांपासून संरक्षण देते.

---

💡 संवर्धन क्रिया

• हवेने चालणारी खेळणी दाखवणे.
• “हवा नसती तर काय झाले असते?” या विषयावर चर्चा.

---

🧠 मूल्यमापन

🌬️ हवा –१० प्रश्नांची क्विझ 🌬️

1. हवा म्हणजे काय? वायूंचे मिश्रण पाणी माती

2. हवेतील सर्वात जास्त प्रमाणात कोणता वायू असतो? नायट्रोजन ऑक्सिजन कार्बन डायऑक्साइड

3. जळण्यासाठी कोणता वायू आवश्यक आहे? ऑक्सिजन नायट्रोजन हायड्रोजन

4. पृथ्वीभोवती असलेल्या हवेच्या थराला काय म्हणतात? वातावरण महासागर पृष्ठभाग

5. हवा कुठे असते? सर्वत्र आपल्याभोवती फक्त पाण्यात फक्त आकाशात

6. हवा कोणत्या वस्तूला हलवते? पतंग दगड पाणी

7. हवेचे मुख्य घटक किती प्रकारचे आहेत? तीन मुख्य वायू दोन द्रव पदार्थ फक्त एक वायू

8. हवेतील कोणता वायू श्वसनासाठी आवश्यक आहे? ऑक्सिजन कार्बन डायऑक्साइड नायट्रोजन

9. हवेचा रंग कसा असतो? रंगहीन लाल निळा

10. हवेचे महत्त्व काय आहे? श्वसन, जळण, जीवन टिकवणे फक्त थंडावा देणे फक्त आवाज करणे