निपुण महाराष्ट्र अंतर्गत विद्यार्थ्यांसाठी उपक्रम

“निपुण महाराष्ट्र” हा उपक्रम म्हणजे इयत्ता 2 ते 5 वी पर्यंतच्या मुलांमध्ये वाचन, लेखन, आणि गणितातील मूलभूत कौशल्ये (Foundational Literacy and Numeracy) विकसित करणे. त्यासाठी शाळांमध्ये खालीलप्रमाणे विद्यार्थी-केंद्रित उपक्रम घेता येतात:

--- 🧠 १. भाषा (वाचन-लेखन) उपक्रम ✏️ वाचन कौशल्यासाठी: चित्र ओळखा आणि सांगा — चित्र दाखवून मुलांना त्याचे नाव सांगायला लावणे. वाचन कोपरा (Reading Corner) — वर्गात छोटा कोपरा तयार करून तिथे कथा-पुस्तके ठेवणे. शब्द झोळी / शब्द बिंगो गेम — शिक्षकाने शब्द सांगावा, आणि विद्यार्थ्यांनी त्या शब्दाचे कार्ड शोधावे. कथा सांगा आणि प्रश्न विचारा — छोट्या गोष्टी वाचून त्यावर प्रश्न विचारणे (कोण? काय झाले? इ.) ✍️ लेखन कौशल्यासाठी: रिकाम्या जागा भरा (उदा. माझे नाव ___ आहे.) चित्रावरून वाक्य लिहा शब्द जोड्या खेळ — दोन शब्दांची योग्य जोडणी करणे (उदा. सूर्य–प्रकाश, चंद्र–रात्र). दैनिक लेखन वही — रोज एक छोटी गोष्ट किंवा अनुभव लिहिणे. --- 🔢 २. गणितीय कौशल्यासाठी उपक्रम 💡 अंकज्ञान: संख्या ओळखा – कार्डवर संख्या दाखवून विद्यार्थ्यांनी ती ओळखावी. गणना खेळ – मणी, काड्या, फळे वापरून मोजणी करणे. संख्या क्रम – १ ते १०, १० ते २० यांची योग्य क्रमाने मांडणी. ➕➖ क्रियात्मक कौशल्य: बेरजा व वजाबाकी खेळ – चित्रे किंवा वस्तू वापरून सोप्या बेरजा-वजाबाकी दाखवणे. संख्येचा शोध खेळ – "१० पेक्षा मोठी पण २० पेक्षा लहान संख्या शोधा" घड्याळ खेळ – वेळ ओळखणे (उदा. ५ वाजलेत का?) --- 🎲 ३. मजेदार शिकवणी खेळ (Interactive Activities) Quiz games – चित्रावर आधारित शब्द ओळख Drag and Drop गेम्स – शब्द आणि चित्र जुळवा Flashcards Activity – अक्षर, शब्द, चित्र, वाचन यांचा सराव Math Bingo – आकडे ओळखून रेषा पूर्ण करा शब्द तयार करा खेळ – अक्षर कार्ड एकत्र करून योग्य शब्द तयार करणे --- 🎤 ४. भाषिक व संवाद कौशल्य उपक्रम दैनिक संभाषण सराव – “आजचे हवामान कसे आहे?”, “तुझे नाव काय?” नाटक / भूमिकानिवेदन (Role Play) – बाजार, शाळा, घरी संवाद सादर करणे कविता वाचन / गाणी – तालासह कविता म्हणवून घेणे --- 🌱 ५. समग्र विकासासाठी उपक्रम चित्रकला, गाणी, गोष्टी सांगणे — सर्जनशीलतेला चालना कथा-आधारित गणित — गोष्टीतून गणिती संकल्पना शिकवणे स्वच्छता, वृक्षारोपण, निसर्गभ्रमण — अनुभवात्मक शिक्षण --- 📊 ६. मूल्यमापन (Assessment) साठी कल्पना वाचनासाठी ध्वनी मूल्यांकन (Reading aloud) गणितासाठी खेळातून तपासणी (Activity-based assessment) मुलांच्या प्रगतीसाठी “निपुण वही” ठेवणे पडताळणी उतारा 1: "राम शाळेत जातो. तो पुस्तक वाचतो.", 2: "सीमा रोज बागेत जाते. ती फुलांना पाणी घालते.", 3: "सूर्य उगवल्यावर पक्षी चिवचिव करतात. मुले शाळेत जातात आणि खेळतात. शब्द वाचन व तपासणी

🎤 मराठी शब्द वाचन चाचणी

🎧 बोलायला सुरू करा...

उतारा वाचन व तपासणी

🎤 मराठी उतारा वाचन चाचणी

🎧 बोलायला सुरू करा...

मराठी अंक्षरवाचन उपक्रम

संख्या ज्ञान साठी अंकवाचन

शब्दवाचन

मराठी शब्दांचे वाचन

कमळ

गवत

बदक

मगर

समर

भजन

बाबा

आई

वारा

कावळा

गारवा

नारळ

पिशवी

चिमणी

खिडकी

निळसर

पापणी

धर

पुष्प

फुल

फळ

सिंह

हत्ती

शिंभा

म्हैस

शेत

पाण्याची

नदी

झाड

घर