निपुण महाराष्ट्र अंतर्गत विद्यार्थ्यांसाठी उपक्रम

⭐ “श्रुतलेखनासाठी प्रभावी १० उपक्रम (विरामचिन्हांसह)”

विरामचिन्हांसह श्रुतलेखनासाठी १० प्रभावी उपक्रम | मराठी लेखन कौशल्य वाढवा --- विरामचिन्हांसह श्रुतलेखनासाठी १० प्रभावी उपक्रम मराठी भाषेत लेखनकौशल्य विकसित करण्यासाठी श्रुतलेखन हा अतिशय महत्त्वाचा उपक्रम आहे. पण फक्त शब्द लिहिणे पुरेसे नसून, विरामचिन्हे योग्य ठिकाणी वापरणे सुद्धा मुलांनी शिकणे आवश्यक आहे. खाली दिलेले १० उपक्रम विद्यार्थ्यांना मजेदार पद्धतीने श्रुतलेखनाचा सराव करू देतात. --- १️⃣ साध्या ते अवघड शब्दांचे श्रुतलेखन सुरुवातीला सोपे शब्द द्या, नंतर वाक्ये आणि मग छोटा परिच्छेद. उदा.: शब्द – घर, फुल, पान वाक्य – आज शाळेत वार्षिक स्नेहसंमेलन आहे. परिच्छेद – पावसाळ्यात सगळीकडे हिरवेगार दिसते. --- 2️⃣ विरामचिन्ह ओळख (Identify Punctuation) मुलांना पुढील विरामचिन्हे ओळखायला शिकवा: । , ? ! : ; “ ” नंतर विरामचिन्ह नसलेली वाक्ये द्या आणि योग्य चिन्हे लावायला सांगा. उदा.: “कुठे चाललात” → “कुठे चाललात?” --- 3️⃣ ऑडिओ श्रुतलेखन (Audio Dictation) ब्लॉगवर छोटे ऑडिओ क्लिप्स द्या. मुलांनी ऐकून शब्द, वाक्य किंवा परिच्छेद लिहावा. हे सर्वात प्रभावी ठरते. --- 4️⃣ चित्र पाहून श्रुतलेखन चित्र दाखवा आणि त्या चित्राशी संबंधित शब्द किंवा वाक्याचे श्रुतलेखन घ्या. उदा.: कावळा, शाळा, शेत, नदी, फळे --- 5️⃣ विरामचिन्हे शोधा (Find & Fix) एका परिच्छेदात मुद्दामच काही विरामचिन्हे काढून टाका आणि मुलांनी ती शोधून दुरुस्त करायची. --- 6️⃣ योग्य विरामचिन्ह निवडा (Choose the Right Mark) वाक्य द्या आणि तीन पर्याय द्या: ? (प्रश्नचिन्ह) । (पूर्णविराम) ! (उद्गारवाचक) मुलांनी योग्य चिन्ह निवडायचे. --- 7️⃣ “तुम्हीच शिक्षक” उपक्रम मुलांनी स्वतः ५ वाक्ये तयार करायची आणि योग्य विरामचिन्हे लावायची. नंतर तीच वाक्ये दुसऱ्या विद्यार्थ्याला श्रुतलेखन म्हणून द्यायची. --- 8️⃣ कथेतील विरामचिन्हे मोजा छोटी गोष्ट द्या आणि मुलांना प्रश्न विचारा: किती प्रश्नचिन्हे आहेत? किती उद्गारवाचक चिन्हे आहेत? स्वल्पविराम कुठे आहेत? --- 9️⃣ रंग-कोडिंग विरामचिन्हे प्रत्येक विरामचिन्हाला एक रंग द्या. उदा.: लाल – पूर्णविराम, निळा – स्वल्पविराम यामुळे मुलांना चिन्हे लगेच लक्षात राहतात. --- 🔟 Daily Dictation — रोज ५ वाक्यांचा सराव दररोज खालीलप्रमाणे पाच टास्क द्या: 1 शब्द, 1 वाक्य, 1 प्रश्न, 1 संवाद, 1 छोटा परिच्छेद. नियमित सरावामुळे लेखन खूप सुधारते. --- ⭐ निष्कर्ष श्रुतलेखन केवळ शब्द लिहिण्याचा सराव नाही; ते विचारांची मांडणी, वजनदार लेखन आणि योग्य विरामचिन्हांचा वापर विकसित करते. हे उपक्रम मुलांच्या लेखनकौशल्याला नक्कीच उंची देतात. आता आपण आपल्या विद्यार्थ्यांना श्रुतलेखन सुधारणा व सराव करण्यासाठी खालील गोष्टींचा करुन सराव करु शकता

मराठी श्रुतलेखन (Dictation) गेम 🎧✍️

१) सोपे शब्द ऐकून लिहा

२) जोडाक्षर शब्द ऐकून लिहा

३) सोपे वाक्य ऐकून लिहा

४) जोडाक्षरयुक्त वाक्य ऐकून लिहा

५) सोपा उतारा ऐकून लिहा

६) जोडाक्षरयुक्त उतारा ऐकून लिहा